Қазақстанда ДКП (Pre‑Exposure Prophylaxis, PrEP) бағдарламасы 2021 жылдан бастап қолжетімді және бүгінде ел бойынша кезең-кезеңімен кеңейіп жатыр.
📌 Қандай қадамдардан өту керек:
1️⃣ Дәрігер кеңесі
Өзіңіздің өңіріңіздегі ВИЧ-тің алдын алу орталығына немесе ЖИТС орталығына (мысалы, Алматыда) жүгініңіз. Онда маман қабылдау схемалары туралы түсіндіріп (әдетте — күнделікті қабылдау), сізге жеке қолайлы нұсқасын ұсынады.
2️⃣ Қабылдауды бастамас бұрын тапсыратын талдаулар:
• ВИЧ тесті (міндетті түрде теріс болуы керек)
• Креатинин (бүйрек функциясын тексеру)
• В және С гепатиттері
• ЖЖБИ (жыныстық жолмен берілетін инфекциялар) скринингі
🔎 Ерекше назар қауіп тобына жататын адамдарға және жүкті әйелдерге аударылады.
3️⃣ Препараттарды алу:
• Қазақстан азаматтары тенофовир/эмтрицитабин препараттарын өңірлік ВИЧ-тің алдын алу орталықтары мен ҮЕҰ (үкіметтік емес ұйымдар) арқылы тегін және құпия түрде ала алады.
• Мигранттар және басқа азаматтар бұл препараттарды рецептпен дәріханалардан сатып ала алады (мысалы, Алматыда Sadyhan, Europharma, Gloria Pharma және басқа желілер арқылы).
4️⃣ Белгіленген схема бойынша қабылдауды бастау
Көбінесе күнделікті қабылдау ұсынылады. Қажет болған жағдайда дәрігер «қажеттілік бойынша» режимді тағайындай алады.
5️⃣ Тұрақты бақылау:
Қайталап өтетін тексерулер:
• ВИЧ тесті
• Бүйрек жұмысы
• ЖЖБИ скринингі
💡 Ең бастысы — препаратты үнемі қабылдау мен дәрігерге тұрақты барып тұру.
✅ Бұл неге қауіпсіз әрі тиімді?
• ДКП ВИЧ жұқтыру қаупін 99% дейін төмендетеді, егер препаратты жүйелі түрде қабылдасаңыз
• Қазақстан азаматтарына мемлекеттік мекемелер мен ҮЕҰ арқылы тегін әрі құпия түрде беріледі
ℹ️ Кімдерге ДКП қарастыру ұсынылады?
• Қауіп тобына жататын адамдарға:
• МСМ (ерлермен жыныстық қатынаста болатын ер адамдар)
• Секс-қызметкерлер
• Инъекциялық есірткі тұтынушылар (PWID)
• Трансгендер адамдар
• Дискордантты жұптар (бірі ВИЧ+, екіншісі ВИЧ–)
📋 Чек-лист: Қазақстанда ДКП қабылдауды қалай бастау керек
Қадам: Не істеу керек
1️⃣ ВИЧ-орталығына немесе ЖИТС орталығына бару
2️⃣ Қажетті талдаулар тапсыру: ВИЧ, ЖЖБИ, креатинин, гепатиттер
3️⃣ Препараттарды алу: азаматтарға тегін, мигранттарға — сатып алу арқылы
4️⃣ Дәрігер ұсынған схема бойынша қабылдауды бастау
5️⃣ Тұрақты тексеруден өтіп, дәрігер бақылауында болу
✅ Қорытынды:
Қазақстанда ДКП — бұл ресми, қауіпсіз және қолжетімді ВИЧ-тен қорғану тәсілі.
Егер сіз қауіп тобына жатсаңыз — PrEP қабылдауға толық құқығыңыз бар. Ең бастысы — уақтылы бастау, жүйелілік және медицина қызметкерлерінің көмегі.
