80-жылдары АИТВ туралы алғаш рет айтыла бастағанда, әлем шошыды. Ауру жазылмайтын секілді көрінді, ал медицина дәрменсіз еді. Алғашқы емдеу әрекеттері үмітсіз болды: уытты препараттар, ауыр жанама әсерлер, әскери тәртіпке ұқсайтын қатаң кестемен ішуге тиіс ондаған таблеткалар.
Дегенмен дәл осы кезден ұзақ жол басталды — таблетка жолы.
Миллиондаған адамның өмірін өзгерткен жол.
1-кезең. AZT — бір мезетте үміт сыйлаған әрі қорқытқан дәрі
АИТВ-ға қарсы алғашқы препарат 1987 жылы пайда болды. Ол көмектесті… бірақ өте жоғары уыттылықтың бағасымен. Адамдар күн сайынғы өмірі үшін күресті: дәрі бір жағынан жеңілдік берсе, екінші жағынан азап әкелді.
Бірақ бұл үлкен серпіліс еді: алғаш рет АИТВ-ны аз да болса бақылауға мүмкіндік туды.
2-кезең. 90-жылдардағы «коктейльдер»
90-жылдардың ортасына қарай медицина бірнеше препаратты бір уақытта қолдануды үйренді. Осылайша ЖАРТ — жоғары тиімді антиретровирустық терапия пайда болды.
Бұл терапия жағдайды түбегейлі өзгертті: вирус өлім жазасы болудан қалды.
Алайда бір «бірақ» бар еді.
Науқастар күн сайын 20–30 таблеткаға дейін, қатаң уақытпен ішуге мәжбүр болды. Бір дозаны өткізіп алу — вирусқа төзімділік қалыптастыруға мүмкіндік беру деген сөз. Бұл нағыз өмір үшін марафон еді.
3-кезең. Кішкентай таблетканың революциясы
2000-жылдары жақында ғана фантастика болып көрінген жаңалық орын алды: ғалымдар бірнеше әсер етуші затты бір таблеткаға біріктірді.
Көптеген адамдардың өмірі күрт өзгерді: енді АИТВ-ны бақылау үшін күніне бір ғана таблетка ішу жеткілікті болды.
Жанама әсерлер азайды.
Стресс азайды.
Қорқыныш азайды.
Бүгінде антиретровирустық терапия соншалықты тиімді, тіпті қандағы вирус деңгейі анықталмайтын деңгейге түсуі мүмкін — демек, адам АИТВ-ны серіктесіне жұқтырмайды. Бұл жай ғана ем емес. Бұл — еркіндік.
4-кезең. Болашақ — ойлағаннан да жақын
Ғалымдар қазір айына бір рет немесе жарты жылда бір рет жасалатын инъекциялармен жұмыс істей бастады.
АИТВ-ны бірнеше жылға ұмыттыруы мүмкін жаңа терапиялар әзірленуде.
Тіпті бір күні толық емдеуге алып келуі мүмкін стратегиялар да зерттелуде.
«Таблетка жолы» — бұл үміт жолы.
Білімнің, ғылымның және берілмеген адамзаттың жолы.
Бүгінде АИТВ-пен өмір сүретін миллиондаған адамның ең бастысы бар — болашағы.
